Nhắc tới Thái Bình, ngoài điểm đến chùa Keo cổ kính, đền Trần linh thiêng, du khách còn ấn tượng với nhiều món ăn ngon đậm chất quê dân dã. Ngoài canh cá Quỳnh Côi, nem chạo Vị Thủy, bún bung, nộm sứa hay bánh giò Bến Hiệp… thì bánh cáy cũng được xem là thức quà quê bình dị với không ít người. Cùng theo chân HungryPanda khám phá món quà quê này nhé.
Bánh Cáy Làng Nguyễn – Quà Quê Thái Bình
Tên gọi của bánh bắt nguồn từ hạt nếp cái hoa vàng đem ngâm, trộn gấc đỏ đồ xôi, rồi ép dẻo, xắt hạt lựu lại đem phơi khô (có màu vàng giống trứng con cáy nên bánh có tên gọi là bánh cáy). Vùng Thái Bình có nhiều nơi làm bánh cáy nhưng nổi tiếng hơn cả vẫn là loại bánh có xuất xứ từ làng Nguyễn, thuộc xã Nguyên Xá, huyện Đông Hưng. Món bánh quê tuy giản dị nhưng đòi hỏi quy trình chế biến tỉ mỉ, công phu. Hiện, toàn xã có khoảng 300 hộ làm bánh, cho sản lượng 120-150 tấn mỗi tháng.
Bánh Cáy là quà ngon được làm từ bàn tay khéo léo của những người dân làng Nguyễn thuộc xã Nguyên Xá, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Từ thành phố Thái Bình, xuôi theo quốc lộ 10 chừng 10 km, rồi rẽ vào quốc lộ 39, đi một đoạn là tới làng Nguyễn. Đây là một trong những cái nôi của nghệ thuật múa rối nước Việt Nam, đồng thời cũng là quê hương của món bánh Cáy nổi tiếng một thời là sản vật tiến Vua.
Các cụ ở nơi đây kể lại rằng: dân làng Nguyễn làm bánh đã từ lâu lắm rồi, từ ngày xửa ngày xưa… Bánh thường làm để ăn trong dịp tết. Thế rồi vào năm Canh Tý xưa ấy, có một ông quan đại thần kinh lý qua làng. Dân làng đem thứ bánh ấy biếu ông quan gọi là có chút quà quê. Ông quan đại thần đem thứ bánh ngon ấy về dâng lên vua. Vua ăn khen ngon và hỏi thứ bánh ấy tên là bánh gì. Bánh ăn thơm ngon, cay cay. Vì thế, ông quan trả lời “Thưa bệ hạ, bánh này là bánh cay ạ”. Thế là bánh cay được cả nước biết đến và được mọi miền ưa chuộng. Còn người đàn bà quê làng Nguyễn kia được vua ban thưởng. Một hôm, trong giấc mơ kỳ lạ, bà nhìn thấy hai mẹ con con cáy ôm nhau, bà liền rẽ biển đi tới nhưng cáy cứ gọi bà rồi run lẩy bẩy và biến mất. Trước khi qua đời, bà dặn con cháu đưa bà về với biển. Khi thi hài của bà xuống tới bờ biển thì lạ thay, một lối nước từ từ rẽ ra đón bà đi. Thế là từ đấy, người ta gọi bánh cay là bánh Cáy, bánh thần cáy ban cho dân làng và đất nước.
Cách làm Bánh Cáy
Để làm được một mẻ bánh cáy, trước đó ít nhất khoảng nửa tháng, mỡ lợn đã được thái nhỏ hạt lựu rồi ướp trộn với đường cho thấm. Sau đó, gần đến lúc làm bánh, nguyên liệu này tiếp tục được đem xào cho đến khi khẩu mỡ đạt độ trong và giòn. Các phụ liệu như lạc, vừng cũng được bà con rang chín, xát nhẹ để bỏ vỏ. Cà rốt, gừng tươi, vỏ quýt tươi đem xào đường rồi để riêng.
Nếp làm bánh phải là loại nếp cái hoa vàng vừa thơm vừa dẻo. Nếp được chia làm 3 phần, trong đó, hai phần để nấu xôi, một phần để làm bỏng (còn gọi là làm nẻ). Gạo nấu xôi tiếp tục đem chia đôi, một nửa nấu xôi gấc cho màu đỏ và nửa còn lại nấu với nước quả dành dành để tạo màu vàng tươi. Sau khi hai loại xôi đã chín, người dân đem trộn với nhau rồi giã nhuyễn. Hỗn hợp quyện đều tiếp tục được cán mỏng, cắt thành lát nhỏ dài như mứt bí rồi sấy khô. Phần gạo nếp còn lại, người dân rang thành bỏng cho nở bung, sau đó sàng sẩy sạch trấu để có mớ nẻ dậy mùi thơm.
Sau khi chuẩn bị tất cả các nguyên liệu, người làm bánh cáy cho tất cả các nguyên liệu trên trộn đều với đường mía rồi hâm nóng trên chảo, sau đó xúc nguyên liệu trên đổ vào khuôn gỗ nhồi nén thành bánh. Khuôn gỗ có nhiều loại, hình thù và kích thước tùy theo người sản xuất quyết định. Khuôn gỗ có lót vừng đã rang thơm ở xung quanh để khi lấy bánh ra thì toàn bộ mặt ngoài của tấm bánh được trang trí hoa văn bằng một lớp vừng thơm ngon và đẹp mắt.
Làm bánh Cáy là cả một quá trình công phu và phức tạp. Việc đầu tiên là chuẩn bị nguyên liệu. Trước hết là gạo nếp cái hoa vàng. Nguyên liệu phụ gồm có quả gấc, quả hoặc lá dành dành, lạc, vừng, cà rốt, gừng, vỏ quýt và mỡ lợn. Gạo nếp được chia làm ba phần: hai phần nấu xôi và một phần rang nổ bỏng. Phần thứ nhất nấu xôi với nước quả gấc tạo thành màu đỏ thắm. Phần thứ hai đồ xôi với nước quả dành dành tạo thành màu vàng tươi. Phần thứ ba là rang thành bỏng nở tung, sảy sạch trấu thành thứ bỏng có mùi thơm phức còn là “nẻ”. Hai loại xôi trên đều giã nhuyễn, rồi cắt mỏng như mứt bí, sấy khô… Lạc, vừng rang chín, xát bỏ vỏ. Mỡ lợn thái thành khẩu muối với đường khoảng mười lăm ngày, rồi thái nhỏ như hạt lựu, xào ngọt, lấy độ trong, giòn. Cà rốt xào với nước đường, nước gừng. Vỏ quýt tươi chuẩn bị đầy đủ…
Ngày nay với công nghệ hiện đại đã giúp cho người làm bánh đỡ cực trong việc nhào trộn nguyên liệu, chiên, ép bánh, nhưng người làm bánh làng Nguyễn có tâm vẫn ngày đêm trăn trở tìm ra một công thức trộn nha thế nào để bánh không quá ngọt, không quá nhạt, nấu sao cho bánh vừa chín dẻo, mà không cháy, không khô cứng.
Các Bước Làm Bánh Cáy Chi Tiết
Cùng xem video thú vị về bánh cáy này nhé.
Bước 1: Một chiếc bánh cáy làng Nguyễn thơm ngon đúng vị thì điều quan trọng là mỡ lợn các bạn phải ướp với muối+ đường trong khoảng nửa tháng. Sau đó đem ra thái hạt lựu. Bắt một cái chảo lên bếp đun nóng rồi cho mỡ vào xào với một ít đường, xào đến khi mỡ chuyển màu trong và giòn là được.
Bước 2: Vo lại gạo nếp đã ngâm với nước lạnh để qua đêm.
Bước 3: Rang chín vàng giòn lạc và vừng. Với lạc thì chúng ta còn phải bỏ lớp vỏ lụa nữa nhé!
Bước 4: Rang nổ gạo nếp cái hoa vàng thành những hạt bỏng, nở tung. Lọc cho sạch vỏ trấu.
Bước 5: Hòa đường vào một bát nước lạnh, các bạn hòa nước đường đặc một tí nhé! Từ gừng các bạn pha một bát nhỏ nước gừng. Làm nóng chảo rồi cho cà rốt vào xào cùng nước đường, vỏ quýt tươi, nước gừng. Cà rốt chín thì tắt bếp cho ra dĩa.
Bước 6: Chia gạo nếp chia ra làm 2 phần. Phần thứ nhất chúng ta đem đồ sôi gấc. Phần thứ hai thì đem đồ với nước dành dành chín để có được sôi màu nghệ đẹp mắt. Khi đã đồ xôi xong thì cho sôi vào cối và giã thật mềm mịn như bột ngay khi sôi vẫn còn nóng. Chúng ta cũng có thể thay đổi trình tự các bước làm đơn giản hơn bằng cách xay nhuyễn bột làm bánh cáy rồi mới trộn màu cũng được.
Bước 7: Cán mỏng phần bột vừa xay nhuyễn rồi cắt thành những lát mỏng vừa như mứt đem đi sấy khô.
Bước 8: Cho mỡ lợn vào chảo nóng, đun cho ra dầu rồi cho bột đã sấy khô vào đảo đều đên khi bánh giòn, tỏa mùi thơm. Đây là một bước quan trọng mà không thể bỏ qua trong cách làm bánh cáy đâu đấy!
Bước 9: Cho tất cả các nguyên liệu đã chuẩn bị sẵn ở trên vào một âu lớn, thêm đường mía vào và trộn đều. Sau đó cho hỗn hợp vào chảo nóng để hâm đến khi có mùi thơm thì trút vào một cái khuôn gỗ có lót sẵn vừng rang bên dưới đáy. Dùng tay ấn cho bánh thật chặt, thật cứng vậy là đã hoàn thành xong tất cả các bước của cách làm bánh cáy Thái Bình rồi
Cách Thưởng Thức Bánh Cáy
Bánh cáy được biết đến như một đặc sản nổi tiếng của Thái Bình quê lúa. Nhưng để tăng hương vị ngon của bánh cáy. Các bạn nên thưởng thức cùng nước chè. Nước chè sẽ làm giảm đi độ ngọt và làm tăng thêm hương vị ngọt bùi của bánh cáy. Thêm vào đó nước chè giúp bạn ngâm nghi miếng bánh cáy. Vừa là thú vui tao nhã vừa là một cách thưởng thức có một không hai của món bánh này.
Miếng bánh Cáy ngon phải có độ dẻo, ngọt vừa phải, gạo nếp, lạc vừng dậy mùi. Cắn miếng bánh thấy cái lạ miệng khi trong đó có mứt bí, cơm dừa sần sật, cay cay nồng nồng của mùi vị gừng tươi, nhấp chén nước trà đăng đắng thấy hương vị hòa quyện. Bánh Cáy làng Nguyễn là kết tinh của hương đất, hương đồng và tấm lòng thảo thơm của người dân quê lúa.
Những khi trời se lạnh, trong không khí đầm ấm gia đình hay khi đồng đội, anh em, bạn bè gặp mặt, bên ấm trà xanh nồng nàn bốc khói và đĩa bánh cáy thơm cay ngon lành được xắt thành miếng, con người ta mới thấy cuộc đời tảo tần, một nắng hai sương này thật là có nhiều ý nghĩa. Chúc Các bạn ngon miệng.