Bánh gạo là một trong hai món ngon nổi tiếng của Lập Thạch. Thứ đặc sản tuy dân dã này nhưng nhiều khi lại làm lòng người Vĩnh Phúc xa nhà nhớ quê da diết.
Để có được một chiếc bánh gạo ngon người ta phải trải qua rất nhiều công đoạn công phu. Cũng ngâm trong nước nẳng, nhuộm màu bằng trầu không và quả dành dành. Rồi giã nếp, chiên, kết dính….chỉ nghe nói thôi đã thấy nhiêu khê lắm rồi. Mà có lẽ vì thế nên bánh gạo ở đây ngon hơn hẳn vùng khác.
Bánh Gạo Tiên Lữ – Đặc Sản Làng Tiên
Ngoài những phong cảnh núi rừng nên thơ hữu tình. Tiên Lữ được coi là nơi sinh sống trước kia của người Việt Cổ. Đến với Tiên Lữ bạn sẽ có cơ hội khám phá những phong vị miền quê Việt Nam. Tránh xa những xô bồ cuộc sống thành thị . Về Tiên Lữ bạn sẽ thấy bình yên và an lạc hơn nhiều. Đặc biệt hơn là đặc sản vùng quê nới đây. Đó chính là Bánh Gạo Tiên Lữ.
Mùi thơm của gạo nếp cái hoa vàng, lạc, gừng được chọn lọc kỹ quyện với vị ngọt thanh từ đường mía đã tạo nên hương vị riêng của bánh gạo rang xã Tiên Lữ (Lập Thạch). Vì vậy, ai đã từng thưởng thức món bánh này khó có thể quên hương vị đặc trưng đó.
Ở vùng quê chiêm trũng Tiên Lữ, ngoài món cá thính, bánh gạo rang còn là một trong những đặc sản nổi tiếng được nhiều người biết đến. Người dân ở đây cho biết: “Bánh gạo rang Tiên Lữ đã có từ rất lâu. Các cụ cao niên trong làng kể lại, từ thời xa xưa, người dân nơi đây làm bánh gạo rang vào mỗi dịp lễ, Tết hay làm quà biếu những vị khách quý của gia đình.
Vậy nên món bánh này cũng là một món ăn mà đậm chất lịch sử địa phương nói riêng và Việt Nam nói chung phải không bạn.
Cứ thế truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác và cho đến nay, người dân xã Tiên Lữ coi đây là một món ăn không thể thiếu mỗi dịp lễ, Tết. Nguyên liệu làm món bánh gạo rang đúng hương vị cổ truyền phải có gạo nếp cái hoa vàng, quả dành dành, mật mía, mỡ lợn, lạc, gừng tươi. Nếu lỡ để sót hạt lạc mốc hay mật mía không đúng chuẩn coi như hỏng cả mẻ bánh, vì vậy, đòi hỏi người làm bánh phải rất tỉ mỉ”.
Cách Làm Bánh Gạo Tiên Lữ
Từ khâu chọn nguyên liệu họ đã rất cẩn thận: Gạo phải loại nếp cái hoa vàng, quả dành dành không được non hoặc quá già để khi sát quả với nước tạo ra màu vàng tươi, sau đó, ngâm với gạo nếp từ 1 – 3 tiếng tạo màu và độ nở cho bánh.
Mật mía lấy ở Sơn Dương (Tuyên Quang), loại mật chưa bị lắng đường; ngoài ra, vừng, lạc, gừng cũng được chọn lọc kỹ. Để món bánh gạo rang thơm ngon, quy trình chế biến cũng công phu, đòi hỏi người làm phải có kinh nghiệm.
Gạo sau khi ngâm với quả dành dành sẽ có màu vàng nâu, để ráo nước và đem đồ thành xôi chín, rồi dàn mỏng, lấy vồ đã thoa mỡ lợn đập đều tay, liên tục sao cho các hạt xôi không bị dính vào nhau, sau đó đem phơi khô.
Khi các hạt xôi săn chắc mới đem rang trên chảo gang thành bỏng, sau đó, đổ mật mía, lạc, gừng đã nấu kết dẻo vào chảo đảo đều tay trên bếp lửa nhỏ đến khi mật mía và xôi rang phồng quyện đều vào nhau, sau đó, đem đi đổ khuôn tạo hình, cho vào túi nilon, bảo quản nơi thoáng mát, sạch sẽ”.
Còn có một công thức khác.
Gạo nếp ngon được ngâm trong nước làm bánh giò, sau đó vớt ra để khô rồi tiếp tục ngâm vào nước vò lá trầu không cùng quả dành dành để lấy màu cùng mùi vị đặc trưng và cũng làm tăng độ nở. Khi hạt gạo đã nở to và có màu vàng nâu thì vớt ra đãi sạch rồi đem nấu thành xôi. Xôi chín, dỡ ra mâm dàn thật mỏng, tơi. Đợi xôi thật nguội, tưới chút dầu, mỡ trộn đều rồi chuyển sang vỉ buồm, dùng chày vồ đã thoa mỡ đập thật đều tay, vừa đập vừa đảo liên tục làm cho các hạt xôi nếp đều bẹp ra mà không dính vào nhau. Đem hong cho thật khô giòn đến khi có thể sàng sẩy được thì cho vào chảo rang thành bỏng phồng to lên.
Mật mía, dùng loại mật giọt chưa lắng đường cái đem đun đến độ kết giọt, thả vào nước lã cũng không tan. Đổ xôi bỏng phồng vào đảo đều, cho thêm chút dầu thơm, tiếp tục đun lửa nhỏ và đảo kỹ đến khi mật bám đều vào các hạt xôi bỏng và nóng đều thì bắc nhanh ra, đổ vào mâm đồng hoặc ván gỗ nhẵn bóng đã thoa mỡ chống dính. Dùng ống tre dàn đều ra mỏng dầy tuỳ ý. Sau đó lấy thước và dao mỏng lưỡi khía kẻ bánh ra từng miếng cho hợp với thị hiếu và ý thích. Có thể là những món bánh hình vuông, hình tam giác, hình thoi…rộng dài tuỳ ý.
Bạn có thể xem video làm bánh gạo nhé.
Ngày nay, bánh gạo rang được làm quanh năm và trở thành mặt hàng được nhiều người trong và ngoài tỉnh ưa chuộng. Mọi công thức đều từ tổ truyền nơi khác khó lòng có thể học và làm theo. Vậy nêu đã có dịp đến chơi nơi đây hãy một lần nếm thử món bánh gạo thơm ngon này bạn nhé.
Thưởng thức bánh gạo Tiên Lữ
Chúng ta có thể thưởng thức bánh gạo trực tiếp không qua những gia vị cho thêm. Nhưng để tăng hương vị nên ngâm nghi vài ngụm trà và thưởng thức bánh gạo thì ngon hết ý các bạn ạ.
Bánh gạo Tiên Lữ ngọt dịu, không gắt, giòn tan. Điều hấp dẫn của bánh gạo Lập Thành còn là sự chân chất mộc mạc của người thợ làm bánh. Hay một chuyến trải nghiệm về Vĩnh Phúc xem người ta tỉ mỉ làm bánh gạo thì cũng vui lắm rồi. Chúc các bạn thật ngon miệng nhé.