Ai có đôi lần ghé Lập Thạch – Vĩnh Phúc nếu được thưởng thức món cá thính (cá muối chua) thì chắc sẽ không bao giờ quên được hương vị của nó. Thứ cá muối chua không cần nguyên liệu đắt tiền mà lại có thể làm người ta phải tấm tắc khen ngon. Vậy còn chần chừ gì nữa Trùm sẽ cùng các bạn tìm hiểu ngay nhé.
Cá Thính Lập Thạch – Món Ngon Dân Dã
Những con cá sông Lô, sông Đáy mùa nước lên nương theo dòng vào đồng ruộng. Có sẵn nguồn thức ăn nên cá cứ được đà mà to béo, chắc khỏe. Đó cũng là những con cá đem làm thính ngon nhất. Cá phải để nguyên vảy, rẽ những đường rãnh cho quá trình muối thấm gia vị. Cứ xếp đều 1 lớp cá rồi đến 1 lớp muối đến khi phủ trắng đậy kín hũ tầm mươi ngày. Vớt cá ra ép ráo nước đến se mặt là có thể rắc thính phủ đầy.
Nếu ai đã từng một lần ghé về Lập Thạch – Vĩnh Phúc đều không thể quên được hương vị của món cá thính (hay còn gọi là cá muối chua) quyện nơi đầu lưỡi, tan chảy trong vị thơm ngậy của cá nướng vàng khiến những người con xa xứ như tôi lại nhớ đến nao lòng mỗi khi Tết đến xuân về.
Cá Thính – Hương Vị Tuổi Thơ
Lớn lên ở vùng quê nghèo nơi miền trung du Bắc Bộ, từng địa danh, món ăn và sở thích của Vĩnh Phúc dường như đã hằn sâu trong tâm trí tôi. Có lẽ vì vậy, mà dù đã xa quê lâu ngày nhưng lúc nào có thời gian là tôi ngẫm và nhớ, nào món bánh hòn, bánh tẻ, đến con cá tép Đầm Vạc và khi nói đến cá thì tôi không thể không nhớ đến là vị mặn mòi của món cá thính chua.
Với vị chua chua, mằn mặn của thịt cá được ướp thính rang vàng, món này không những là thức ăn dự trữ mà còn làm quà biếu anh em bạn bè thành phố, nơi chỉ có những mâm cao cỗ đầy và miếng cá thính sẽ giúp họ góp phần làm đầy hơn thi vị của cuộc sống.
Nếu du khách thập phương đến Văn Quán thăm quan và được một lần thưởng thức món cá thính, chắc chắn sẽ chẳng bao giờ quên được hương vị đặc biệt của món ăn này.
Bí Quyết Của Cá Thính Lập Thạch
Cá để làm thính có rất nhiều loại và phải chọn cá loại to nhiều thịt mới ngon.
Theo kinh nghiệm truyền đời, cá dùng để làm cá thính phải là cá có vảy; trong đó cá chép, cá trắm, cá mè luôn là sự lựa chọn hàng đầu.
Khi mùa nước lên tràn vào hai con sông Lô, sông Đáy tràn vào đồng ruộng, cá theo dòng nước vào đồng chiêm, ở đó có nguồn thức ăn vô cùng phong phú: thóc, ngô, ngon lúa, cây cỏ chìm dưới nước làm thức ăn cho cá nên cá trong vùng này luôn béo, chắc thịt và ngon nhất.
Cá mang về rửa sạch, cắt khúc, không cạo vảy, trên mỗi miếng cá khía hai đường nhỏ để dễ việc ướp muối rồi cho vào chum đậy kín để khoảng mười ngày.
Khi cá đã ngấm muối, người dân thường lấy cá ra ép hết nước muối và để miếng cá ráo nước, bề mặt cá se se lại rồi rắc thính.
Tuy nhiên, để làm được mẻ thính ngon, thơm và nổi lên độ vàng tạo sức hấp dẫn cho miếng cá thì đó là cả một nghệ thuật.
Thính được làm từ ngô hoặc gạo tẻ, gạo nếp, đỗ tương rang vàng cộng với lửa phải nhỏ liu riu và rang đều tay để hạt ngô vàng đều và có độ giòn thơm. Hơn nữa, thính để làm cá không không được giã thành bột mà là những hạt ngô vỡ nhỏ như hạt tấm để có thể hút cho miếng cá khô không chảy nước và không bị tanh.
Vào những ngày nắng, những người dân nơi miền sơn cước này thường trải nong ra sân và rải đều miếng cá ra phơi.
Những miếng cá to được xát đầy thính bên trong và đường khía bên ngoài miếng cá đến khi nào miếng cá có màu vàng ươm là được.
Sau khi được khoác trên mình những lớp thính dày, họ cẩn thận cho vào chiếc lọ sành và dưới đáy lọ không quên rắc một lớp thính.
Lần lượt như vậy, từng lớp cá và thính đan xen cho đến khi gần đầy miệng lọ thì quận tròn từng cọng rơm và nhét chặt vào miệng lọ, dùng mười que nẹp tre đan chéo miệng lọ lại.
Bật mí về việc tạo độ chua cho cá, người làm cá thính cầm cái bát loa múc một bát nước lã, sau đó úp ngược lọ cá lại sao cho miệng lọ ngậm nước nhưng lớp rơm trong lọ không bị ướt. Cá thường để trong vòng khoảng 6 tháng mới ngấm thính và lên chua khi đó ăn mới ngon.
Thú vui thích nhất là được ăn cá thính khi được kẹp vào thanh tre tươi nướng trên bếp than củi.
Sau khi được xoay trong trên ngọn than hồng, cá vàng đều và có mùi thơm của thính. Nhẹ tay bóc lớp da cá bên trong là thịt cá màu hồng hồng lại thêm vị chua chua, bùi béo, đậm đà nơi đầu lưỡi.
Dù bây giờ công nghiệp hóa, các gia đình không còn mấy ai nướng than nữa và thường cho vào chảo mỡ sôi để nhỏ lửa rán vàng. Nhưng cái vị cá ấy vẫn giữ được hương vị béo ngậy riêng khi ăn với chén cơm nóng nhất là những ngày mưa rét thì thật khó tìm nơi thành phố.
Cách Thưởng Thức Cá Thính
Cách 1: Cá thính thường được chế biến thành món ăn bằng cách nướng trên than hoa, cho thành phẩm dai, rắn nhưng không khô và mặn như cá mắm biển, không nhão thịt như cá tươi nướng hay rán, rất thơm ngon. Tuy nhiên, thường người địa phương không nướng cá thính trực tiếp trên than hồng mà mỗi miếng cá thính được cặp vào một thanh tre tươi, từng cặp cá đem cắm xung quanh bếp lửa than hồng. Lửa than tỏa ra, cá chín dần dần bằng hơi nóng tỏa ngang. Người nướng cá thỉnh thoảng lại xoay đảo qua, đảo lại cho hai mặt cá chín khiến miếng cá nướng không bị cháy.
Cách 2: Cá Thính rán dậy mùi thơm ngậy, beo béo. Mùi thơm của lớp thính vàng quyện với vị chua của thịt cá cũng tạo nên hương vị rất riêng. Bố tôi mỗi khi có khách đến chơi thường đãi món cá thính nướng hợp cạ với rượu nếp quê chưng cất thủ công. Cá thính thường dùng trong những bữa cơm hằng ngày nhất là những ngày mưa ăn với cơm nóng rất hợp.
Cơm nóng, cá thính, ăn mãi không biết no, ăn mãi chả biết chán, ăn quanh năm, suốt tháng vẫn còn thòm thèm. Khi ăn cơm nóng với cá thính ta cảm nhận vị đậm đà nơi đầu lưỡi, ăn tới đâu biết tới đấy. Là món ăn có hương vị đặc biệt khiến bất cứ ai nếm thử một lần đều gật gù khen ngợi.
Món này có thể nướng trên than hồng hoặc chiên trong dầu đều hấp dẫn. Những ngày mưa ăn ngay món cá thính thơm ngọt nóng giòn cùng chén cơm nóng thì chắc không gì ngon hơn. Chúc các bạn ngon miệng.