Nói đến con rươi thì không còn xa lạ với những thế hệ 8x và 9x Miền Bắc. Đây là một đặc sản mà ai cũng yêu thích nhưng càng ngày càng đắt vì lý do quý hiếm của nó. Ngay cả Trùm cũng chỉ được ăn 4 đến 5 lần. Hôm nay Trùm sẽ cùng các bạn khám phá món đặc sản Thái Bình nổi tiếng này. Với những gì cung cấp Trùm mong rằng sẽ hỗ trợ bạn có cái nhìn toàn diện về món đặc sản nổi tiếng này. Không chờ đợi nữa vào món ngay thôi.
Được xếp vào một trong ba loại ẩm thực đặc sản của huyện Xiến Xương, rươi Hồng Tiến là một món ăn được nhiều gia đình lựa chọn mỗi độ “tháng chín đôi mươi, tháng mười mồng năm”.
Rươi Kiến Xương – Món Ngon Thái Bình
Hàng năm, cứ đến thời điểm cuối thu, đầu đông, khi những cơn gió mang cái lạnh se se thổi về, người dân ở một số vùng cửa sông đồng bằng Bắc bộ lại đón chờ mùa rươi. Mùa rươi rất ngắn ngủi, mỗi năm xuất hiện một lần vào cuối tháng Chín đầu tháng Mười âm lịch. Rươi có nhiều ở các vùng nước lợ ven cửa sông các tỉnh Thái Bình, Nam Định và thành phố Hải Phòng. Cách rươi xuất hiện cũng rất lạ, thất thường, khi có khi không, kể cả những người dân địa phương đã từng vớt rươi hàng chục năm cũng không sao lý giải được.
Có khi đến ngày rươi nổi mà chờ hoài vẫn không thấy, vậy mà khi rươi xuất hiện, nếu không nhanh tay vớt, chỉ vài giờ là chúng biến mất tăm, không để lại “dấu vết” gì. Rươi quý hiếm là vì vậy. Nhìn hình dáng rươi, không ít người cảm thấy sợ, thế nhưng khi được chế biến, lại trở thành món đặc sản thơm ngậy, ăn rồi nhớ mãi. Hồng Tiến là xã thuộc vùng sâu, vùng xa huyện Kiến Xương với 6 thôn, trên 6.000 khẩu.
Ðặc thù nhất ở Hồng Tiến là có nghề đánh bắt thủy hải sản truyền thống ở làng chài Cao Bình. Về Hồng tiến thời điểm này đang rộn ràng thu hoạch mùa rươi. Trước đây rươi thu hoạch được bao nhiêu là bán hết ra thị trường bấy nhiêu, nhưng ngày nay do nhu cầu thưởng thức của người Việt rươi đã được vận chuyển đi nhiều tỉnh thành trong cả nước. Vài năm trở lại đây rươi rất hiếm là do các lái buôn Trung Quốc thu mua số lượng lớn. Những người dân trong tỉnh muốn mua được rươi cũng phải đi các chợ lớn và đi sớm,có nhiều người” mê” rươi còn mua về bảo quản đông lạnh bởi rươi không phải ngày nào cũng có.
Nguồn Gốc Của Con Rươi
Theo lời các cụ truyền lại, khi xưa chưa có cống Trà Linh, nước biển dâng rươi lên tận các huyện phía Bắc và Đông Bắc tỉnh; song, từ ngày có hệ thống đê cống ngăn mặn (cống Trà Linh ở Thái Thụy và cống Lân ở Tiền Hải), rươi chỉ còn có ở vùng nước lợ Thái Thụy, Tiền Hải và Kiến Xương. Tuy vậy, rươi vẫn theo chân các bà buôn tôm, buôn cá lên thành phố. Cứ mỗi độ tháng chín, tháng mười âm lịch, ngoài công việc thường nhật, bà con nông dân Hồng Tiến còn kiêm thêm nghề phụ mang lại thu nhập khá cao nữa, đó là đi bắt rươi.
Con rươi trông gần giống một con đỉa lai con rết bởi vì cái thân hình nhũn nhũn nhưng rất nhiều chân của nó. Khi sống rươi mềm mềm đủ mầu xanh, đỏ, vàng, xám vằn vện trong lớp nhớt quánh như hồ và sặc mùi tanh tanh đến khó chịu. Thế mà lạ thật, cái con vật xấu xí “đáng sợ” ấy khi đã qua bàn tay khéo léo của các bà nội trợ lại trở thành “đặc sản” thơm ngon khó quên.
Cách Bắt Rươi Truyền Thống
Cách 1: Rươi có thể bắt tự nhiên hoặc tạo ra môi trường cho rươi sinh sản, dụ chúng ra khỏi lỗ, chủ động khai thác gọi là sàm rươi. Ngày nay, cách chủ động sàm rươi được nhiều chủ đầm áp dụng nên bắt được nhiều rươi hơn. Theo cách này thì trước ngày con nước, người ta tháo cạn nước ở ruộng rồi đào một vài hố sâu chừng 30 cm xem dưới lớp đất ấy có rươi hay không, xem đường đi của rươi rồi tháo nước vào. Khi tức nước, rươi ngoi lên thì xẻ bờ cho nước rút ra rồi chắn đăng bắt rươi.
Cùng Xem Video Cách Bắt Rươi Nhé
Cách thứ hai là xem hướng gió, gió đông thì thăm rươi rồi tháo nước vào ruộng ngâm, đóng chặt cửa cống, rươi theo nước chảy ngoi lên, dùng lưới chắn ngang cống và dùng vợt xúc rươi đọng trên cống. Người khai thác rươi nhiều khi phải kiên trì, đóng mở cửa cống cho nước vào đến lần thứ ba, nước chảy buồn miệng lỗ rươi mới ngoi lên và phải biết quy luật hoạt động ban đêm rươi đi sát mặt đất, ban ngày rươi nổi trên mặt nước để bắt rươi. Khi mùa rươi về, để bắt rươi, người ta dùng vải màu có khung chắn dài hàng chục mét (gọi là đóng sảm) chắn nước rồi dùng vợt để vớt.
Các Món Ngon Từ Rươi
Có nhiều cách chế biến rươi như: làm chả, xào, nướng, nấu, om, kho, làm mắm. Rươi kho với riềng tươi giã nhỏ, kho bằng niêu đất. Rươi om để nguyên cả con (không đánh nát) tra hành, mắm, muối rồi bỏ vào niêu vùi trong tro nóng đến kiệt nước. Rươi cũng có thể làm mắm, bằng cách rửa sạch, cứ 1kg rươi cho từ 0,12 đến 0,13 kg muối. Dùng đũa cả đảo cho đều muối rồi cho tay vào bóp cho đến khi bột rươi không dính chậu, không dính tay là được. Cho rươi đã đánh kỹ vào chum, lọ rồi bịt kín miệng chum, lọ lại. Sau năm ngày lại mở ra dùng đũa cả đánh kỹ rồi đậy lại, sau đó cứ hai ngày đánh một lần khi mắm loãng thì thôi. Từ lúc làm đến lúc mắm ngấu khoảng ba tháng đến một năm. Nếu ăn mắm rươi sống thì phải có thời gian ủ từ sáu tháng trở lên, còn mắm mới được ba tháng khi ăn phải chưng lên.
Xếp đầu bảng song cách chế biến lại tương đối cầu kỳ, đó là món chả rươi (rươi nướng). Khi đó, rươi được rửa sạch để ráo nước; thịt ba chỉ, vỏ quýt, ớt, hành hoa, hạt tiêu, mỳ chính băm thật nhỏ; sau đó trộn với rươi rồi dùng đũa cả đánh thật nhuyễn, khi nào thấy rươi, thịt lợn và gia vị dính quyện với nhau thành tảng mới thôi. Dùng lá chuối, bẹ chuối khoanh trên lá, đổ rươi lên lá chuối, dùng chảo gang úp chụp lên rươi sao cho chả nằm gọn trong chảo, đốt rơm thành than nóng, đổ trấu lên trên, cháy hết lượt trấu thì đảo chả lại rồi ủ tiếp lần hai cho chín, hai mặt chả vàng đều, cháy hết lượt trấu thứ hai thì đem ra ăn. Người ta cũng có thể thay cách ủ trấu bằng cách đem rán qua mỡ hoặc nướng trong các lò nướng mỳ.
Cách Thưởng Thức Rươi
Rươi mua về, để trở thành món ngon phải qua nhiều khâu quan trọng, nhất là lúc làm lông. Để rươi sạch, hết mùi tanh người ta phải dùng nước nóng đun sôi, đổ rươi vào khuấy đều, nhặt sạch rác rồi rửa lại nhiều lần cho thật sạch. Khi rươi đã ráo nước là có thể chế biến. Thường thì ta vẫn quen thưởng thức mấy món chính là chả rươi, rươi hấp, rươi xào, rươi kho và rươi đúc với trứng. Món rươi hấp có vị thanh vì không dùng mỡ để trộn, món rươi kho đậm đà, kiểu cách. Nhưng có lẽ món chả rươi thơm nức mũi vẫn được người ta ưu ái hơn cả. Rươi sau khi làm sạch sẽ được trộn với thịt băm, trứng, thì là, thêm vài lát vỏ quýt băm nhỏ rồi cho lên rán vàng. Món rươi phải ăn lúc nóng đến bỏng lưỡi, kèm theo ít hạt tiêu, rau cũng đủ chiều lòng những ai “khó tính”.
Rươi được chế biến nhiều món ngon khác nhau, mỗi món đều có sự hấp dẫn riêng nhờ tài chế biến trong việc kết hợp các loại gia vị của các bà nội trợ. Nhưng rươi ăn kiểu gì cũng không được thiếu vỏ quýt (trần bì). Mùa rươi cũng là mùa quýt. Hai thứ ấy bén duyên nhau khăng khít lắm. Vỏ quýt thơm hăng hăng dễ chịu làm dậy lên mùi thơm của rươi, mất đi cái độc của con rươi. Một thứ dân dã đồng quê, một thứ đặc sắc dưới nước cùng kết hợp tạo nên khúc biến tấu tuyệt vời trong văn hóa ẩm thực.
Ớt chính là chất xúc tác đẩy hương vị rươi nổi lên một cách độc đáo, làm cho món rươi đạt đến sự tinh tế nhất có thể, ngọt, béo đủ vừa, ngạt ngào ý nhị.
Các món ăn làm từ rươi đều có vị ngọt, béo ngậy, có mùi thơm riêng của vỏ quýt. Món ăn được chế biến từ rươi đã góp phần làm mâm cơm gia đình thêm sinh động, hấp dẫn.
Hiện tại rươi cũng có giá khá đắt trên dưới 400k /kg mà có khi không có mà mua. Vậy nên nếu muốn thưởng thức món ngon đặc sản này hãy một lần liên hệ với người dân nơi đây để biết mùa rươi và đặt trước các bạn nhé. Bạn cũng có thể tham gia trải nghiệm bắt rươi cùng bà con nơi đây nhưng cần có người hướng dẫn cụ thể nhé. Bài viết cũng khá dài nên Trùm chúc các bạn thật ngon miệng nhé.