Tung Lò Mò – Đặc sản trứ danh của đồng bào Chăm tỉnh An Giang

Có dịp du lịch An Giang đến thăm các làng Chăm, bạn dễ dàng bắt gặp nhiều cuộn màu đỏ sẫm phơi đầy trên những cây sào hay sạp tre. Đó là tung lò mò (lạp xưởng bò) một đặc sản nổi tiếng của đồng bào Chăm theo đạo Hồi.

Trong ẩm thực của người Chăm theo đạo Hồi tuyệt đối không có món thịt heo, thịt chó hoặc các sản phẩm từ heo, chó. Ngược lại, người Chăm theo đạo Hồi rất sành ăn thịt bò, họ xem đó là thực phẩm chính của mình. Thịt bò trong thực đơn của họ được chế biến rất nhiều món. Trong đó, nổi tiếng nhất là tung lò mò. Tung lò mò được người Việt đọc chệch từ tiếng Chăm là “tung lamaow”, nghĩa là thịt trong ruột bò. Món ăn này đã có lịch sử hình thành hàng trăm năm. Trước đây, vào dịp Tết truyền thống, những hộ khá giả trong làng Chăm thường làm thịt nguyên con bò rồi chia cho người nghèo ăn cùng. Có những gia đình ăn không kịp, sợ thịt hư nên đã băm thịt nhỏ ra, tẩm ướp thêm gia vị rồi dồn trở vô ruột bò, đem treo đầu bếp để ăn dần. Nhiều người thấy món tung lò mò ngon, thú vị nên đã học cách làm, nhân rộng thành món ăn truyền thống của người Chăm.

Thoạt nhìn bên ngoài tung lò mò có hình dáng giống như món lạp xưởng của người Kinh và người Hoa, nhưng khi tìm hiểu sâu vào bên trong, người thưởng thức sẽ nhận ra nhiều khác biệt. Món tung lò mò được thực hiện một cách tỉ mỉ từ khâu chọn nguyên liệu cho đến cách chế biến. Để làm ra món tung lò mò theo đúng gốc của người Chăm, người ta phải dùng những phần thịt tận thu (thu cho kì hết, không bỏ sót hoặc để lãng phí) của con bò như thịt vụn dính trên xương, mỡ bò, ruột bò. Tuy nhiên, nếu muốn được tung lò mò ngon nhất vẫn phải chọn lấy miếng thịt bò chất lượng từ đùi, bắp hoặc thịt nạc lóc từ xương bò.

Sau khi chọn được nguyên liệu thì dùng rượu và gừng để khử mùi cho thịt bò, loại bỏ hết gân bò còn thịt thì xắt nhuyễn ra hoặc đem xay nhỏ. Khi làm tung lò mò, thịt và mỡ bò phải được chia theo tỷ lệ hai phần thịt và một phần mỡ. Mỡ bò dùng làm lạp xưởng phải là loại mỡ sa, mỡ chày vừa mỏng, vừa không nặng mùi như mỡ thăn.

Gia vị để chế biến gồm tiêu sọ, hoa hồi, tỏi, cơm nguội và một số gia vị khác theo công thức chăm để tạo nên sự độc đáo cho món ăn hấp dẫn này. Sau khi hoàn thành công đoạn sơ chế, tất cả thịt bò ướp gia vị sẽ được dồn vào ruột, thắt từng khúc dài khoảng 3 đốt ngón tay, tròn cỡ chân cái và đem phơi chừng 3 nắng thì thành phẩm. Đặc biệt, tung lò mò để càng lâu, càng ngon, đến 1, 2 tháng cũng không hư.

Theo đồng bào dân tộc Chăm, món tung lò mò ngon nhất là cắt từng khoanh nhỏ để lên vỉ nướng trên bếp than. Khi đó, lớp ruột bò bên ngoài căng cứng và rịn ra một lớp mỡ bóng và ướt, tạo nên mùi thơm ngất ngây kích thích vị giác. Khi vừa chín tới, đem xuống cắt nhỏ rồi gắp một miếng đang nóng hổi chấm với nước tương. Bạn sẽ cảm nhận được đủ dư vị lạ trong miệng: vị chua nhẹ của lạp xưởng đến vị ngọt mặn, cay của tiêu, mùi thơm của thịt bò nướng, vị béo bùi của mỡ bò… tạo nên một hương vị độc đáo cứ lan tỏa trên đầu lưỡi.

Không riêng người Chăm, du khách đến đây ai ai cũng bị mê hoặc bởi món ăn lạ miệng và độc đáo này nên tìm mua về làm quà cho người thân. Tung lò mò có hai loại, loại chua và không chua. Loại chua được bỏ thêm cơm để tạo hèm cho vị chua nhẹ nên có mùi và vị rất lạ miệng. Loại không chua dành cho những du khách không quen khẩu vị. Tung Lò Mò cũng giống như con người Chăm, mộc mạc, đầy giản dị nhưng lại vô cùng tinh tế.

Ngoài tung lò mò thì du lịch An Giang, bạn cũng không nên bỏ qua món bún cá, mắm Châu Đốc, gỏi sầu đâu, bò cạp chiên giòn, bánh bò đường thốt nốt, bánh xèo rau rừng Núi Cấm hay các món chế biến từ thịt bò tơ nguyên con vùng Bảy Núi…