Chắc hẳn bạn không còn xa lạ gì với Xôi, nhưng mỗi cùng miền một kiểu nấu và hương vị khác nhau. Đặc biệt là tại Yên Bái có những đặc sản như xôi nếp Tú Lệ không thể bỏ qua cho các tín đồ ẩm thực. Hãy cùng HungryPanda tìm hiểu món ngon đặc sản này nhé.
Xôi Nếp Tú Lệ – Dẻo Thơm – Khó Quên
Truyền thuyết kể lại rằng từ thuở khai thiên lập đia, người Thái được các vị tiên ưu ái ban tặng những hạt giống tốt để trồng trọt. Cùng với lời dặn phải tìm nơi thổ nhưỡng thích hợp mà gieo trồng. Họ bỏ công tìm kiếm nhưng chẳng tìm được nơi nảy mầm cho những hạt giống này. Nhưng kỳ lạ thay khi đến vùng Tú Lệ dưới chân đèo Khau Phạ cùng làn nước mát lành dòng suối Mường Luống thì lại sinh sôi nảy mầm tươi tốt. Thứ hạt giống trời ban này từ đó được người Thái đặt cho cái tên mỹ miều nếp Tú Lệ.
Hằng năm vào tháng Mười có lễ cúng cơm mới như một lời tạ ơn các vị tiên đã ban tặng hạt giống này.
Cách Làm Xôi Nếp Tú Lệ
Những hạt nếp Tú Lệ chắc mẩy, căng bóng được đồ cùng dòng nước tinh khiết Khau Phạ đem đến món xôi ngon không nơi nào sánh bằng. Xôi Tú Lệ dẻo, hạt vừa đủ độ mềm không gây ngấy, cả vị bùi và vị ngọt cũng không lẫn vào đâu.
Dưới Đây là Video cho các bạn.
Với người Thái ở xã Tú Lệ, huyện Văn Chấn (Yên Bái), xôi ngũ sắc là một nét văn hóa ẩm thực độc đáo, hội tụ được những giá trị truyền thống, hiện đại, mang ý nghĩa về quan niệm vũ trụ, triết lý âm dương và ý nghĩa nhân sinh cao đẹp. Để có đĩa xôi ngon, thơm dẻo người ta phải tuân thủ nghiêm ngặt theo các quy trình từ khâu chọn lá nhuộm màu đến việc đồ xôi.
Nguyên liệu để nấu xôi phải là gạo nếp Tú Lệ hạt to, trong, một loại nếp thơm ngon và nổi tiếng nhất vùng. Bốn loại lá rừng dùng để nhuộm các màu xanh – đỏ – tím – vàng được đồng bào lựa chọn kỹ lưỡng, lá không được quá non hay quá già. Có lá rồi phải rửa sạch nấu với nước lấy từ suối nguồn ở xã Tú Lệ. Khi đã có nước màu, gạo nếp được cho vào ngâm khoảng 10 tiếng rồi vớt để ráo nước.
Gạo ráo nước sẽ được đồ trong chõ xôi truyền thống của đồng bào gọi là Mỏ Lửng – Tay Lung. Chõ xôi hình bầu dục bằng thân cây cọ hoặc gỗ thơm được gọt đẽo để thủng hai đầu, đầu trên có nắp đậy, đầu dưới lót bằng phên nứa, mỗi chõ xôi được hơn 1kg gạo.
Quá trình đồ xôi lửa phải đều, đượm than. Xôi chín được đơm vào đĩa hoặc trình bày theo từng ý tưởng khác nhau với 5 màu xanh – đỏ – tím – vàng – trắng.
Năm màu được ghép trên một mâm xôi hình cánh hoa ban thì tượng trưng cho thuyết âm dương ngũ hành, đồng thời thể hiện khát vọng yêu thương, tình yêu son sắt thuỷ chung, lòng yêu mẹ kính cha của đồng bào dân tộc Thái Tây Bắc. Khẩu cắm lanh là cơm xôi màu đỏ tượng trưng cho khát vọng. Khẩu cắm lăm là cơm xôi màu tím tượng trưng cho trái đất trù phú. Khẩu cắm hương là cơm xôi màu vàng tượng cho sự no ấm đầy đủ. Khẩu khiêu là cơm xôi màu xanh tượng trưng cho màu xanh của núi rừng Tây Bắc. Khẩu nón là cơm xôi màu trắng tượng trưng cho tình yêu trong trắng thuỷ chung…
Cách Thưởng Thức Xôi Nếp Tú Lệ
Vốc một nắm xôi nếp Tú Lệ ăn cùng thịt lợn nướng hoặc măng ngọt xào thì đúng là cực phẩm trong ẩm thực rồi. Sự ngon của món này không chỉ dừng lại ở việc vừa miệng. Xôi Tú Lệ còn quyến rũ du khách bởi hương thơm của nó. Người ta ví von đỉnh điểm mùi hương của nếp Tú Lệ như kiểu hoa ban, hoa sở, hoa trẩu…giữa núi rừng.
Như một dạng chắt lọc được từng giọt hương sắc của núi rừng Tây Bắc trong từng hạt nếp. Xôi Tú Lệ không chỉ như một món ăn cứu đói mà còn là một nét ẩm thực rất riêng của Yên Bái. Tin chắc rằng ai trong chúng ta khi đặt chân đến Yên Bái đều không thể bỏ qua món ăn độc đáo này.
HungryPanda Chúc Các bạn Ngon Mệng.
